Palabras de alberto estévez piña en Vila Nova de Cerveira

sábado, 11 de abril de 2009

Palabras de Alberto Estévez Piña en Vila Nova de Cerveira

Homenaje de Filminho al cineasta Alberto Estévez Piña, en el teatro de Vila Nova de Cerveira.



Palabras del homenajeado:



"Dignas autoridades, señoras, señores, y amigos: Me es muy grato el haber sido distinguido con el inmerecido recuerdo a mis pasados años de aficionado al cine de pequeño formato. Es una distinción que agradezco a la organización de "Filminho" y, más aún, por celebrarse aquí, en esta encantadora villa de tierra Nova de Cerveira. Sí ; una localidad de hermosas primaveras, acariciada por las aguas del silente y plácido Miño; donde mi padre tuvo la suerte de nacer precisamente, en una de las casas de la ciudadela del recinto amurallado del ahora Parador Don Dinís. Aquí tenía mi abuelo Avelino, un panadería y, su hijo, mi padre, Alberto Estévez de Figueiredo, quién hace ahora más de cien años, con muy pocos años jugando sobre la muralla, a gatas, prodújo al vecindario un susto natural y, de manera especial a sus padres, por el miedo que pudiera caerse y producirse así, la desgracia terrible. El susto que produjo el suceso fue, lo suficientemente grande, para que la familia se trasladase con su negocio a Paredes de Coura, hermosa localidad cercana, donde nuestra familia es distinguida, con el aprecio de todo el vecindario de un pueblo laborioso y ejemplar.

Retorando a lo que iba, la evolución del cine en pequeños formatos, es desde el año 1963 al 1980; son cerca de veinte años, en que el amateur adquiere la capacidad de crear, realizando trabajos de cierto interés en el sentido más extenso de su cometido. Es una época, cuando el formato se hace cada vez más habitual, debido a los abances técnicos y, de manera especial, por lo asequible del material necesario: una cámara, un proyector y poco más.

A romería da morte, tiene su historia. La primera cinta realizada se tituló: "Santa Marta de Ribarteme", y, este primer trabajo, lo inicié en el campo cinematográfico, en compañía del amigo Carlos Dagá Escribano. Era una pelicula en super 8, con imágenes de la conocida procesión de las mortajas, pero muy dedicada en una entrevista al cura párroco de Santa Marta, quién hablando en nombre de sus fieles y romeros, defendía con toda pasión el no suprimir las tradiciones y costumbres de la romería, diciendo con machaconería : "Antes aquello, ahora nada.." "Antes aquello , ahora nada..."

Este documental, consigue el primer premio en el Certámen Nacional de Cine de Cambrils en el año 1974, con el trofeo del Ministro de Información y Turísmo, Manuel Fraga Iribarne. Poco tiempo después, el documental fue reformado y ampliado con imágenes del río Miño, siendo distinguido con el tercer premio, en el IV Certamen de Cine Aficionado del Casino de Villagarcia de Arosa celebrado en el año 1976, en competición con buen número de participantes, entre otros, Luca de Tena, Luciano Piñeiro, Rey Fernández, Feliciano Milla, Rafael Subugueiro y Neira Maneiro. En este año, Carlos Dagá Escribano, había sido distinguido, por una de los tres documentales presentados: "As rapas das bestas", "Aguardiente" y "Tuy, monumental".

Finalmente, la pelicula"Santa Marta de Ribarteme", se le cambia el titulo por "A romería da morte", suprimiéndole la entrevista del párroco de la aldea. En este definitivo montaje, participaron muy activamente los amigos Miro Casabella, que le pone sus hermosas canciones y Anxel Vázquez de la Cruz, que escribe el texto y le pone su voz. Finalizados los cambios y arreglos, donde participaron activamente y con todo acierto mis compañeros,antes referidos, la pelicula documental fue presentada al Premio Nacional "Ramón Dagá" de Granollers, donde consigue la prestigiosa distinción, del gran premio, del afamado festival.

Recuerdo, que en los días de las últimas imagenes filmadas en la procesión de las mortajeas de Ribarteme, frente a sus mismas tierras, se producen al otro lado del río, los acontecimientos del 25 de Abril en Portugal; haciéndose así, desde aquel instante, un río distinto. "No es estraño" dice el narrador, "Que en la mano derecha, continue la igorania y la barbarie..." Sí; la canción "O meu país", nos hace llegar lentamnte al mar, a Finisterre, al final de la tierra...

Por otra parte, la pelicula "Después del silencio", es la primera vez que se proyecta. Es un documental de la historia de los primeros días de la democracia, que no pudo exhibirse en el Festival de Villagarcía, por haber sido rechazada por el equipo organizador. Consideré que podían tener razones para no haber sido aceptada y, la retiré amigablemente del certamen.

Quiero agradeceros a todos la amable presencia en este inmerecido homenaje, que guardaré siempre, como un día de imborrable recuerdo.



Transcrición da voz en off da romería da morte.



Por Anxel Vázquez de la Cruz



01:39
Tuy, o Baixo Miño corresponde a unha zona privilegiada no contextos socioeconomico galego.
Perante 40 anos o río escoita as mesmas verbas nas dúas bandas. Na portuguesa e na española reflexábanse correaxes e fusiles...

02:05
As conversas dos pescadores tocábanse as veces desexantes acompañadas de miradas furtivas.
Xentes das dúas bandas empuñaban oremo entre a raiba e a desperación.

02:20
Agora escointase verbas novas na banda esquerda que falan de libertade e progreso. Aos fusiles nacéronlle craveles vermellos. A xente fala alto, SEN MEDO!

02:38
Na banda dereita o río segue escoitando as tristes palabras de hai tanto tempo. No seu leito de pedras e area resoan os tiros de gracia daqueles amenceres que para moitos houberon de ser sempre noites.
Ninguén saberá onde os afogados farán o seu último tránsito.

03:10
Fai falta estar morto para non sentir as fronteiras!
Mais mirando a ponte internacional ninguén pode deixar de pensar o que ten de promesa ese brazo de ferro. Esa man aberta a dous pobos.
O río que quere ser camiño e non muro. Ninguen pode detelo.
Non é casual que a Romería da Morte continúe na banda dereita...

03:58
Acoden os romeiros da morte!
A ponte romana ten 2000 anos de existencia.

04:00
Os pasos desa muller non perdeon a cadencia eses vinte séculos.
O espírito que empuxa as súas cansadas pernas "cansiñas" representan unha obstinada esperanza nunca vencida.
Os ríos, as terras, os países, os mares, as línguas...unha dolorosa e brava obsesión por redimirse nas rutas do mundo.

05:16
Entre carballos e campos de millo érgense os ecos tráxicos e ledos, antergos e desgarrados, relixiosos e paganos, antiguos e bárbaros da romería.
Sona a palabra do cura de Ribarteme : "Antes esto, ahora nada..." "Antes esto, ahora nada..."

21:40
Fiesterra, ATA CANDO...!!

Biografía de Alberto Estévez Piña



Naceu 0 3 de maio de 1937 en Tui. Fillo do libreiro Alberto Estévez de Figueiredo, nado en Vila Nova de Cerveira (Portugal) e Lolita Piña, procedente dunha familia gelaga residente durante moitos anos en Cuba. Lolita Piña, era filla do farmacéutico Ulpiano B. Piña, emigrante en Cuba.


Alberto Estévez Piña realiza estudios na Escola de Comercio de Vigo. Aos 22 anos, é dono dun establecimiento comercial en Tui e, con26 anos é nomeado Habilitado do Maxisterio e Clases Pasivas do Estado, para o Partido Xudicial de Tui.


Desde o 15 de maio de 1962, foi corresponsal do Faro de Vigo en Tui, así como do mesmo diario Delegado en Portugal, desde 1980 ao 1983. Enviado especial a Estados Unidos, Cuba, Inglaterra, e Portugal, realizando monograficos sobre diferentes temas nas cidades de Habana, Londres, Newark, Washington, New York, Cayo Largo, Bualo, Porto, Matosinhos...


Foi Membro do Pleno da Cámara de Comercio Industria y Navegación de Tui e, Contador Oficial, desde o ano 1965 ao 1977. Fundador da Asociación Amigos de Tui, da Organizacióndo Centro Cultural e Social Luso Galaico; membro de distintas asociaciones deicadas á filatélia e socio de número a Agrupación Fotografica Galega. Fundador en Estados Unidos da Compañía Tidy International Corp. e do establecemento España, na cidade de Elizabeth.


En 1974 filmou o documental etnográfico titulado A romería da morte, con guión de Ánxel Vázquez e música de Miro Casabella. Con este filme gañou o premio "Ramón Dagá" de Granollers, concedido á investigación e a estudio cinematográfico na comunicación social. O xurado estaba formado por Perez Portabella, Martín Patino, Ramón Guberm e Pérez Perucha. A romaría da morte tamén abriu as IV Xornadas do Cine Ourense no ano 1976 Tamén realizaría outros filmes como o polémico documental Después del silencio en 1978, filme que se estrea 30 anos despois no Filminho.


Neste momento Estévez Piña, está a finalizar o relato sobre o crime de Sombraboa. Un relato novelado de investigación histórica, rodeado do ámbiente do século XVIII na cidade episcopal.

     FILMINHO Fiesta do Cinema Galego e Portugués

 Tras a realización en 2007 dun tes denominado Curtas Minhotas, A Asociación Cultural Morraceira decidíu afondar na experiencia e procurou un salto cualitativo, un festival de cinema que sexa o punto onde convivan realizadoras/es galegos e portugueses e se amose o máis destacábel e arriscado da súa produción anual: FILMINHO.

 A Dirección Xeral de Xuventude e Solidariedade apoiou desde o principio este proxecto en sintonía con outros organismos como a Cámara Municipal de Vila Nova de Cerveira, o Concello de Tomiño, a Axencia Audiovisual Galega, a Dirección Xeral de Creación e Difusión Cultural, a Universidade de Santiago de Compostela e o Instituto Portugués da Juventude, e coa colaboración de outros colectivos destas comarcas transfronterizas, como Ponte nas Ondas, Carballo, Taíña, Trece-catorce, etc.

 O FILMINHO aconteceu do 22 ao 27 de Xullo de 2008. Tivo cinco sedes, tres delas estiveron en Vila Nova de Cerveira e dúas en Goián (Tomiño). Estes dous núcleos están separados por un kilómetro e medio cruzando a ponte internacional. A propia programación do festival tamén definíu a un e outro lado xa, que mentres que Cerveira tivo un carácter máis festivo e popular, Goián estivo pensando para acoller a xente nova ávida de novas experiencias audovisuales.

 O FILMINHO é un evento transfronterizo de primeira orde, que busca estreitar os lazosculturais e sociais das xentes da Rai e apartires de aquí, motivar o interese de coñecemento non só de toda Galiza e Portugal, senón da realidade doutros países lusófonos.

O festival comportou en números: unha duración de 6 días, foron proxectadas, dos cales 20 foron estreas absolutas, houbo máis dunha ducia de realizadores presentando as súas proxeccións e un curso universitario de verán, con máis de 40 alumnos. Asenade tamén houbo 5 galas multidisciplinares e 4 festas de peche de xornadas.

E como colofón dentro do FILMINHO deseñouse a actividade que leva por nome o Forúm de Creadores chamado a ser unha proposta disposta a catalizar o novo talento audiovisual galego e postugués. Nel expuxéronse ideas para materializar unha obra audiovisual que teña como escenario as terras fronterizas e que será estreada na próxima edición do festival. Desta maneira, O FILMINHO converteouse nunha especie de film-comisión, máxima valedora para atraer producións audiovisuais a Raia e, desta maneira, intentar subsanar o desinterese da industria audiovisual pola zona.

         Recuperación clásicos miñotos
                  Recuperación clásicos miñotos

Dentro do abxectivo de darlle voz aos creadores de imaxes locais, o FILMINHO vaille dedicar unha sesión do seu programa á figura de Alberto Estévez Piña co pase do seu filme A romería da morte de 1975, gañador de premios en distintos festivais, e estreará, en exclusiva, un polémico documental que se titula después del silencio (1978) que fai un retrato da actividade poítica galega nos anos da transición.

 Da figura de Alberto Estévez Piña e do seu filme A romería da morte sabíase da súa existencia a través dalgunhas publicacións. O FILMINHO púsose en contacto coa asociación tudense Levada Libre, para tentar localizar a película e o autor da mesma. Coa axuda da Axencia Audiovisual Galega e o Programa Memoria do Século XX conseguiuse dixitalizar na única copia qque quedaba. O formato original era o Super 8 mais o paso do tempo degradou moito a súa banda de son.

 Este filme aborda as relacións trasfronterizas entre Portugal e Galiza facendo un achegamento á Romaría de Santa Marta de Ribarteme nas Neves. Esta reportaxe sobre unha escura tradición galega convértese nun excelente motivo para contrastar os aires de libertade que procedían do país veciño despois da Revolución dos Cravos en abril de 1974.

 Así, os miñotos de ambos lados da Raia poderán disfrutar das imaxes dunha das obras máis importantes do seu patrimonio audovisual.

 O programa completarase coa estrea, tres décadas despois, doutra curtametraxe do mesmo autor, titulada Después del silencio, filme polémico, realizado nos primeiros anos da democracia que, non puido ser estreado no seu tempo por presións procedentes do entorno dalgún partido político.

    (Notas publicadas en el Catálogo de FILMINHO. 2008)


 UM FESTIVAL en CONSTRUÇÂO
                    Por André Martins, director do Filminho


A vida dum festival é uma cousa muito rara, perdida numas andanças que nâo se entendem nem se encontram em parte nenhuma. Ainda no ano passado o FILMINHO era un pequenino, un recém-nasido e, agora, engalanando-se para a segunda ediçâo, já tem quem o ame, já tem quem o odeje, já tem toda uma vida de heranças e responsabilidades. Se um filme nâo é seleccionado, já temos quem o tenha visto como uma honra enorme. E como os festivais grandes, também quem o tenha visto como uma honra enorme. E como os festivais grandes, tambén já nos podemos queixar da falta de apoios... Mas também nos devemos congratular com os apoios que tivemos ! Agradece-mos por isso a quen acredita no nosso trabalho.

Há quem olhe para nós e nos dé trinta mil liçôes sobre o que devemos facer para melhorar. Contudo, há também quem tenha ido aos grandes festivais de cinema e diga que nâo encontrou por lá o que encontrou no Filminho, acrescentando que o Filminho tem qualquer coisa de especial. Porém, nâo quero com isto dizer que estamos entre o céo e o inferno. Pelo contrário, estamos justamente onde queríamos estar, con os pés assentes na terra, a participar das rotaçôes e translaçâo do globo.

 Temos um festival-menino a aprender a dar passos e estamos divertidos a experimentar as artes e artimanhas do mundo. Somos novinhos e inocentes, mas recuperamos films antigos, verdadeiras obras-primas caídas no esquecimento...depois do Romaría da Morte en 2008, este ano descobrimos o Entremês Sobre Da Pesca No Rio Minho, do Luís Galvâo Teles. E continuaremos assim que a vida nâo se fz apenas de espectáculos fçáceis de montar e lucros convenientes, mas também das coisas que têm que ser feitas. Somos operários, promovemos o nosso audiovisual, procuramos o que estava injustamente esquecido, damos os meios aos jovens criadores e assumimos tarefas que nâo sâo nossas porque se nâo as fizermos mais ninguém as fará.

 Proporcionamos a portugueses e galegos uma experiência social que lhes permitem averiguarem do seu grau de entendimento. Nâo fornecemos respostas, pelo contrário, criamos o espaço para as interrogaçôes florirem. Vâo os portugueses a Tominho botar gasolina e vâo os galegos a Cerveira comprar produtos na feria. Despois vâo todos ao Filminho ver as coisas que sentem. A fronteira é um lugar de duplo abandono ou de duplo investimento? Ali é onde os países terminam ou començam? A resposta só pode vir da vontade das pessoas.

 Mas que cousa tâo rara a vida dum festival e as andanças em que este anda metido!

   El director do Filminho, André Martins, escribió
  en uno de sus artículos: " O ambiente do Filminho foi o de un festival infante, expondo sem vergonha a sua inocência, sem ânsias de a perder. E o seu momento alto foi justamente a gala de abertura, quando a chuva repentina nos forçou a mudar de instalaçôes em duas horas e conduziu ao improviso alegremente aceite de gente que se quer solta. Foi ali que se fizeram declaraçôes de intençôes e se proclamaran vontades; foi ali que se ouvio o testemunho de Estévez Piña e o cinema assomou sobre un silêncio sepulcral. Foi nesse dia que rebentaram as águase, se al-guma vez um festival realmente nascesse, era naquela sala que se encontraría a pla-centa." 
        FILMINHO 2009
                SAÚDA del Presidente da Cámara Municipal de
            Vila Nova de Cerveira, José Manuel Vaz Carpintero.

 Durante cinco días, entre 15 e 19 de Julho, Vila Nova de Cerveira e Tomiño irâo receber II Filminho, certame dedicado á promoçâo e divulgaçâo cinematográfica e do audiovisual desta regiâo trnsfronteriça, evento que pretende tornar-se numa verdadeira festa do cinema galego e portugués.

 Com a respectiva organizaçâo a cargo da Associaçâo Cultural Morraceira, conta com a parceira de diversas entidades públicas e privadas de ambos os países, incluindo os municipios que o colhem, sendo de assinalar a celebraçâo de protocolo de colaboraçâo que assegura a realizaçâo deste certame nos próximos anos.

  Decorrendo em Goián e Vila Nova de Cerveira, está prevista a projecçâo de um apreciável número de obras a concurso, exibiçâo de produçôes audiovisuais dedicadas ás temáticas de fronteira, para além de un conjunto de actividades de animaçâo que, certamente, irâo valorizar este evento, o qual, definitivamente, estreita e aproxima ainda mais as margens do rio e os povos que nelas habitam.

 Trata-se, sem dúvida, de um novo espaço de cultura que se abriu a partir do Filminho, que vai de encontro a um público que se revê e reconhece na tela, dando corpo (e asas) á manifestaçâo de uma entidade muito própria e comun, construída a partir do rio Minho.

       Saúda catálogo de FILMINHO
              Sandra González. alcaldesa do concello
                                             de Tomiño.

Co verán volta o Filminho para amosarnos que a cultura une os pobos, e máis aos pobos irmáns. A festa do audiovisual raiano volta para lembrarnos que a mosidade segue a demandar vencellos de amizade de Cerveira con Tomiño. Concellos veciños cuxa conexión e compromiso ponse de manifesto unha vez máis no FILMINHO.

   Para Tomiño este non é un festival calquera, é o noso festival. Con el entramos no mundo do audiovisual, porque o audiovisual callou nestas terras e dende entón semella acompañarnos.

   Ambas vilas amosan unha vertente do noso cinema. Aquí atópase unha mostra do traballo de moitos cineastas recoñecidos e outros que terán a oportunidade de estrearse e darse a coñecer. Sen dúbida, ademais de unir pobos, o Filminho constitúese tamén como unha vía alternativa para a expresión do cinema independente.

    Esta é a meta, é a obra final dun equipo de profesionais de ambas beiras do rio que procuran o encontro da súa actividade, alén das fronteiras impostas, para o intercambio de saberes, para o ensaio de diferentes miradas da realidade, para enriquecemento muyuo a través da creación artística audiovissual.

   A súa creatividade, o seu esforzo e o seu traballo dan lugar a grande festa do cinema miñoto. Cita obrigada, pero non só, para as xentes de Tomiño e Cerveira, mais tamén para toda Galiza e Portugal.

   O FILMINHO constitúe un dos proxectos creativos máis fermosos que se desenvolve na comarca e amosa unha andaina de longo percorrido, que promete futuro. Desde a organizción das Curtas Miñotas vense demostrando a súa vocación para, tamén desde o encontro artístico audiovisual, internacionalizar a rai baixomiñota.

     Esta edición, sen ningunha dúbida, volverá a sorprendernos.

          Eleminando preconceptos !
                    Por Xurxo González
                                  programador galego.

      Xa pasou o tempo no que o audiovisual máis recente podería ficar impreso en libros de cinema e en catálogos. O audiovisual tórnase nun elemento cunhas dotes de de metamorfose coas que pon en tela de xuizo a capacvidade de establecer reflexións oportunas e significativas á historiografí académica máis avezada. O audiovisual, como conxunto de creación de imaxes en movemento, atópase dominado por un "principio da incerteza", cheo de "mentiras piadosas", en plena "era da sospeita", en "terra de ningúen", circulando por "sendeiros que bifurcan", suxeito a "mutacións" que non se cansan de "fozar na ferida". É aquí onde ahi que fixar o audiovisual, no irreverente, no inclasificábel, na eliminación de preconceptos conservadores e pasados d moda, este é o único xeito que ten o audiovisual de atinxir o seu futuro.

  A programación galega do Filminho vai por ese camiño, intentando configurarse como un baluarte onde entrever os momentos da institución cinematográfica máis vangardista. Mas antes de nada de aplicar o recetario sobre o que caracteriza a programación galega do Filminho 2009 gustaríame sinalar o elevado número de producións galegas deste ano que se poden denominar como "cinema minhoto". Films como Afranio, de Victor Coyote, Cantos Rodados, de Xoel Méndez, ou Flores Tristes, de Manuel Abad, concorreron ao concurso porque se adcriben perfectamente dentro dos obxectivos do festival, mas ante a bonanza deste ano a programación purrou por producións máis invisibles.

  O primeiro concepto a sinalar é transnacionalidade. Filmes galegos que congregan pluradidade de ollares doutros lugares como pode ser A Miña Vida nas Túas Mans, do director portugués Nuno Beato. Nesta curtametraxe xuntan esforzos a productora galega IB Cinema e as portuguesas Lámpada Acessa e Sardinha en Lata. Nesta mesma tesitura está o intento de Faro TV para conciliar A Memoria Pedida no Baixo Miño co director arxentino Marcelo Shapces.

    Mas este intercionalismo tamén se dá coa miradas curiosas dos directores galegos que se espaallan polo mundo coa vontade de ser testemuños de problemas sociais e políticos nos que se afunden as partes máis débiles da sociedade.

   Nesta capacidade de denuncia sobresae a directora Claudia Brenlla "O Clube do San Teito sobre a xente sen fogar no Brasil. E tamén seguido con este fío mas cunha maior experimentación formal atópase a mirada anti-colonialista de Alberte Pagán en Tarandzaywa.

   Non obstante, a esperanza no audiovisual galego fica condensado nas curtametraxes de "creadores individuais". A igual que o ano pasado as curtametraxes vólvense nas plataformas fundamentais para establecer o diagnóstico do estado audiovisual galaico. O Filminho séntese moi orgulloso de servir de escaparate de propostas nada convencionais e totalemente esquivas a certo conservadurismo complicado de diluir. Nesta perspectiva de risco creativo hai que sinalar A Viaxe, de Xosé González. Na distancia, de Victor Hugo Seoane, e Verderojo, de David Fernández. Estas curtametraxes teñen como común denominador a experimentación narrativa, a pontencialidad visual; unha selectiva referencialidade, unha fonda meta÷reflexión e elementos abertos para ser pechados con inxenio por un público creativo.

  Contemplando a programación tamén apuntamos filmes adcritos a correntes máis industriais, acollendo esquemas de xéneros e xogando co imaxinario colectivo. Dito isto temos o xogo melodramático de Dies Dei, de Nani Matos, a tensión e o suspense de Paraiso, de Daniel D.García, a espectacularización dos códigos do blockbuster de Campás, de Jairo Iglesias, a animacións condescendente d O Soldadiño de Chumbo, de Tomás Conde e Virginia Curiá, ou a animación máis irrespectuosa de The Werepig, de Sam.

   Por último, este repaso pola programación galega gustaríame acabalo sinalando o interese das escolas de cinema galegas por enviar os seus traballos para o Filminho. Para contemplar esta presencia incorporamos un mostra deste talento emerxente con Raccord do Carallo, de Enrique Lojo e Sergio Rodríguez.

  Con isto damos por pechado o comentario sobre a programación galega mas esta non está deseñada para contemplala baixo un prisma localista senón que intenta ser unha radiografía da heteroxeneidade que ten unha cinematografía que está suxeita á espiral de cambios tecnolóxicos nos que se debate a disciplina. Un impulso de evolución e de futuro que só se poderá materializar intentando eliminar preconceptos establecidos e polos que aínda, por desgraza, se rexe o audiovisual.